In Trouw stond laatst een artikel over een groot aantal foute diagnoses bij een GGZ-instelling, met daarin dit:
Opvallend is dat veel patiënten met schizofrenie in feite autisme hebben. “De wanen en stemmen die zo kenmerkend zijn voor schizofrenie, kunnen evengoed bij autisme voorkomen als mensen overprikkeld raken”, zegt psychiater en onderzoeker Mike Veereschild.
https://www.trouw.nl/zorg/een-psychiatrische-instelling-onderzocht-patienten-opnieuw-en-de-helft-van-de-diagnoses-bleek-niet-te-kloppen~bd7aa7e4/Ik vind autisme voor de hand liggen om aan te denken omdat het veel voorkomt bij IT'ers. Ik ben op hogere leeftijd gediagnostiseerd en met wat ik nu erover weet kan ik terugkijkend op mijn loopbaan moeiteloos in heel wat van mijn vroegere IT-collega's zonder aarzelen de autist herkennen.
Overprikkeld raak je niet alleen op zintuigelijk niveau (gevoelig zijn voor geuren, geluiden, visuele onrust, aanraking). Het kan ook gebeuren als je brein meer informatie moet verwerken dan het aankan. Een voortdurende bron van dat soort overprikkeling was voor mij leven tussen een mensheid die er een wezenlijk andere logica (of een gebrek eraan) op na houdt dan ik.
Wrong planet syndrome wordt dat wel genoemd. Ik besteedde eindeloos veel tijd en inspanning aan het proberen te begrijpen hoe al die mensen functioneerden, om te snappen wat ik meemaakte en om mezelf in die context te snappen, en dat kostte meer tijd dan ik beschikbaar had, de mensheid vuurde in een hoger tempo dingen op me af dan ik nog kon verwerken. Ik werk inmiddels niet meer en weet pas sinds ik gestopt en uitgerust ben (dat heeft jaren gekost) wat het is om niet overprikkeld te zijn. Je kan het contrast pas beoordelen als je het hebt meegemaakt, helaas.
Leidt overprikkeling tot wanen en stemmen? Ik ben meerdere keren zwaar overspannen/burned out geweest in mijn leven, en daar heeft een episode bij gezeten waarin ik veel wantrouwen ontwikkelde naar management dat politiek en manipulatief was, doorwalste in situaties waarin mensen (niet alleen ik) het overduidelijk niet meer trokken en die deze problemen niet aangingen maar het balletje bij die mensen zelf neerlegden. Dat wantrouwen had daarmee een basis, maar mijn interpretatie van wat voor motieven daaraan ten grondslag lagen is op een gegeven moment op hol geslagen, omdat ik overduidelijk dingen snapte die die mensen niet snapten en tegelijk geen kaas kon maken van dingen die kennelijk voor hun evident waren [*]. Als je probeert een rationele verklaring te vinden voor iets dat buiten het bereik van je eigen mogelijkheden om nog te begrijpen ligt, dan loop je het risico de plank stevig mis te slaan. Als je daar vervolgens niet uitkomt zal dat wantrouwen eerder gevoed blijven worden dan dat er iets wordt opgelost, en iets dat gevoed blijft worden wordt vanzelf groter en groter.
Ik heb ook in een van die overspannen episodes een moment gehad dat ik mentaal door en door afgepeigerd was en inderdaad iets waarnam dat er niet was. Maar ik besefte dat het gebeurde en kon er als het ware nuchter naast staan en besluiten dat er iets niet klopte. Als het ergens op leek dan was het een brein dat zo uitgeput was dat het even wakend aan het dromen sloeg. Van een bevriende autist die in een zeer zware burnout belandde heb ik iets vergelijkbaars gehoord. De mogelijkheid dat een psychose neerkomt op het verwerken van de realiteit door een dromend brein is trouwens iets waar onderzoek naar wordt gedaan. Dat vormen van mentale uitputting zoiets kunnen oproepen lijkt mij geen vreemde gedachte.
Ik zie in jouw beschrijving die oververmoeidheid of overbelasting niet terug, en mocht je toch bezig zijn op een burn-out af te stevenen dan is het kwalijk als meerdere psychologen dat niet hebben herkend. Dat kan betekenen dat wat ik hier opschreef ver afstaat van jouw situatie, maar aan de andere kant zou je zomaar een van die hoogintelligente autisten kunnen zijn waar veruit de meeste GGZ-hulpverleners geen donder van snappen en dus niet goed mee kunnen omgaan, en dat komt helaas volop voor. Dat je zo rationeel met kennelijk psychose-achtige verschijnselen kan omgaan, als het ware nuchter ernaast kan blijven staan, zou in dat beeld kunnen passen (niet omdat ik ooit ergens heb gelezen dat dat typisch is voor hoogintelligente autisten, maar omdat ik het zelf kan en ik nog een hoogintelligente autist ken die dat duidelijk kan en doet).
Ik hoop dat ik iets heb gemeld dat aanknopingspunten voor je oplevert. Succes ermee.
[*] Opmerking hierbij: er wordt wel gesteld dat dat onvermogen zich in anderen in te leven een kenmerk is van autisme, maar volgens mij is het probleem dat autisten en niet-autisten zo fundamenteel verschillen in hoe ze denken dat ze over en weer dat probleem hebben. Ik ken autisten met wie het wederzijds inlevingsvermogen dik in orde is. Dat niet-autisten, inclusief helaas de nodige GGZ-hulpverleners, een verschil met autisten aanzien voor een eenzijdige beperking van autisten is tragisch en schadelijk.